Sosyoloji Bölümü

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Hasan YAVUZER’in Alevi-Bektaşilikte Ölüm Ritüeli isimli kitabı yayımlandı.

Büyük bölümü alan araştırması olan eserde son yıllarda ülke gündemini meşgul eden en önemli ve en hassas konulardan bir tanesi olan Alevilik ve Bektaşilik’te ölüm ve ölüm ritüelleri ele alındı.

Çalışma üç ana bölüm ile genel değerlendirme ve ekler bölümünden oluşmaktadır. Birinci bölümde ölüm hakkında genel bilgilere yer verildi. İnsanlık tarihindeki ve İslam dinindeki ölüm ve ölüm algısı üzerinde duruldu. Ahiret inancı hakkında bilgi verildi. Anadolu genelindeki ölüm algı ve ritüelleri ile ilgili yaygın uygulamalar anlatıldı. Farklı din ve kültürlerde ölüm ve ölüm ritüelleri de bu bölümde irdelendi.

İkinci bölümde ise Alevi-Bektaşi geleneğinde ölüm ve ölüm ritüelleri hakkında bilgi verildi. En sağlam ve en sağlıklı bilgileri içereceği düşüncesiyle hem ülke geneli hem de yurtdışındaki Alevi-Bektaşiler arasında saygın bir yeri olan Mehmet Yaman Dede ve Bedri Noyan Dede Baba’nın eserleri başta olmak üzere farklı kaynaklardan konuyla ilgili bilgiler aktarıldı.

Üçüncü bölümde Hünkâr Hacı Bektaş Veli’yi bağrında barındıran ve Bektaşiliğin merkezi olarak kabul edilen Hacıbektaş ilçesi hakkında bilgiler verildi. Alan araştırması yapılarak Hacıbektaş ilçe merkezi ve bağlı Alevi-Bektaşi köylerindeki ölüm ve cenaze ritüelleri üzerinde duruldu.

Genel değerlendirme bölümünde ise çalışma boyunca elde edilen veriler değerlendirildi. Elde edilen veriler sosyoloji ve din sosyolojisindeki vasıflama, karşılaştırma ve açıklama metodundan yararlanarak sosyolojik bir bakış açısıyla değerlendirildi. Ülke genelinde farklı yerlerde yaşayan Alevi-Bektaşilerdeki ölüm ritüelleri ile Hacıbektaş ilçesinde yaşayan Alevi-Bektaşilerin ölüm ritüellerindeki benzerlik ve farklılıklar ortaya konuldu. Yine bu bölümde Hacıbektaş yöresindeki Alevi-Bektaşiler ile Sünni Müslümanların ölüm ve cenaze ritüellerindeki benzerlik ve farklılıklara yer verildi. Alevi-Bektaşiler adına dillendirilen “Biz Alevi olarak doğuyoruz, Sünni olarak ölmek istemiyoruz. Cenazelerimizin camiden değil cemevinden, imamlar tarafından değil dedeler tarafından kaldırılmasını istiyoruz” gibi söylemlerin Hacıbektaş yöresindeki bulduğu değer dile getirildi.

Ekler bölümünde ise alan çalışmasında görüşülen kişilerden örnekler başta olmak üzere Hacıbektaş ilçe merkezinde yer alan müze ve Hacı Bektaş Veli’nin metfun bulunduğu Pirevi ile buradaki mezarlardan örnekler verildi. Pirevinde bulunan Hacı Bektaş Veli’nin sandukası ile yola hizmeti geçen kişilerin yer aldığı müze mefruşatındaki mezarlıktaki son durum gösterildi. Hacıbektaş İlçe merkezi ve köylerindeki cenaze ritüellerinden örnekler ile mezar ve mezarlıklardan çeşitli görsellere yer verildi.

                                                                              Yrd. Doç. Dr. Hasan YAVUZER